Τα νησιά μας, οι Κυκλάδες και το άδηλο μέλλον τους

Άρθρο του Νίκου Συρμαλένιου στην εφημερίδα Documento, 8/12/2019

Πολλοί, συχνά στην Αθήνα με σταματάνε στο δρόμο και με ρωτάνε: τι κάνουν τα νησιά μας, τι κάνουν οι Κυκλάδες. Τους απαντώ: ιδιαίτερα το χειμώνα είναι πιο ωραίες, από ότι τις ξέρετε το καλοκαίρι. Προφανώς υπάρχει αλήθεια σε αυτό, αλλά εξαρτάται από ποια σκοπιά το βλέπεις…..

Οι Κυκλάδες λοιπόν, αλλά και όλα τα νησιά μας, είναι μικρά αριστουργήματα, χειροποίητα μνημεία παγκόσμιας φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Έχουν όμως ένα «ελάττωμα», είναι νησιά, δηλαδή περιτριγυρίζονται από θάλασσα και αυτό σημαίνει πολλά….

Μια κακοκαιρία, κακή ακτοπλοϊκή σύνδεση ή βλάβη του πλοίου, μπορεί να σε αποκόψει για μέρες, ιδιαίτερα το χειμώνα. Κάποιοι καθηγητές ή δάσκαλοι δεν θα έλθουν, είτε γιατί δεν μπορούν να «βγουν» οικονομικά (μικρός μισθός σε σχέση με τις ανάγκες), είτε γιατί δεν θα βρίσκουν σπίτι (ιδιαίτερα στα πολύ τουριστικά νησιά), κάποιοι γιατροί για τους ίδιους ή παραπλήσιους λόγους δεν θα αποδεχθούν ή δεν θα δηλώσουν καν πρόθεση διορισμού.

 Κάποιοι νέοι άνθρωποι δεν θα έχουν δουλειά μετά τον Οκτώβριο ή θα ασφυκτιούν στα στενά κοινωνικά πλαίσια, όλα αυτά αποτελούν εύλογους λόγους για να μην είναι εύκολο τα νησιά μας να είναι ζωντανά δώδεκα μήνες το χρόνο.

Νησιωτικότητα λοιπόν με μια λέξη, μια έννοια που πολλοί τη λένε, αλλά λίγοι την καταλαβαίνουν…..

Μέχρι και το Κοινοβούλιο, παρά τη συνταγματική κατοχύρωση της νησιωτικότητας από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, αρνήθηκε (για την ακρίβεια η κυβερνητική πλειοψηφία της ΝΔ) να προσθέσει στο άρθρο 101, την αυτονόητη παράγραφο ότι η Πολιτεία μπορεί και πρέπει να αντιμετωπίζει με ειδικό τρόπο τη διοικητική δομή αλλά και την άσκηση διοίκησης στα νησιά…..

Παρόλα αυτά, οι πάντες όταν πλησιάζει το καλοκαίρι προγραμματίζουν τις διακοπές τους και βεβαίως πολλοί απαιτούν για τις μέρες εκείνες, να είναι καλυμμένοι σε όλες τις ανάγκες τους, έχοντας φυσικά διαπαιδαγωγηθεί σε ένα αστικό τρόπο ζωής με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Εξ αυτού και το τεράστιο ενδιαφέρον εγχώριων αλλά και διεθνών μεγαλοεπενδυτών να «αλώσουν» τις πιο εξαιρετικές γωνιές, ακτές και παραλίες των νησιών μας, στο όνομα της κάλυψης των πιο απαιτητικών αναγκών των τουριστών με «βαριά πορτοφόλια» και στην πραγματικότητα με στόχο το μέγιστο και πρόσκαιρο ιδιωτικό κέρδος. Αξιοποιούν δηλαδή το εξαιρετικού κάλλους αρχέγονο φυσικό περιβάλλον των νησιών για ίδιον όφελος, επωφελούμενοι των κινήτρων της Πολιτείας, που μπορεί να μην έχει λύσει το πρόβλημα της υγείας των μόνιμων κατοίκων, αλλά φροντίζει να τους σώσει, αφού κάτι θα περισσέψει και για αυτούς μέσα από τέτοιες μεγάλες επενδύσεις.

Και ποια είναι τα κίνητρα; Το κράτος, οι κυβερνήσεις των πρώτων μνημονιακών χρόνων, φρόντισαν να θεσμοθετήσουν fast truck διαδικασίες, χαρακτηρίζοντας τέτοιες επενδύσεις μεγάλων πεντάστερων συγκροτημάτων, ως στρατηγικής σημασίας, δηλαδή προσδίδοντας τους την ισχύ, να προχωρούν ταχύτατα κατά παρέκκλιση όλων των χωροταξικών και πολεοδομικών σχεδιασμών.

Βεβαίως για να λέμε όλη την αλήθεια, η χωροταξική και η πολεοδομική δυσπραγία των νησιών μας ξεκίνησε όταν από το 1988 οι πρώτες απόπειρες επεξεργασίας τοπικών χωρικών σχεδίων, προσέκρουσαν σε μεγάλα αλλά και μικρά συμφέροντα, που ήθελαν να τα σχεδιάσουν σύμφωνα με τις ιδιοτελείς τους επιδιώξεις, ενώ φυσικά οι τοπικές αρχές και οι κρατικές, δεν ήθελαν και δεν μπορούσαν να πάνε κόντρα στην εκλογική τους πελατεία, την οποία στη μεγάλη τους πλειοψηφία οι ίδιες είχαν διαπαιδαγωγήσει με συγκεκριμένα πρότυπα.

Έτσι ανέτοιμοι φθάσαμε στην κρίση και τότε όλα έγιναν πιο εύκολα για να ανοίξει ο δρόμος για την «αξιοποίηση» των νησιών. Χωρίς σχέδιο, χωρίς πολιτική βούληση και με παραδομένες τις τοπικές κοινωνίες, η επέλαση κάθε είδους επενδύσεων έγινε σαφέστατα πιο βατή. Μεγάλα τουριστικά συγκροτήματα, αγορές μεγάλων εκτάσεων από μεγαλοεπιχειρηματίες, εγκρίσεις μεγάλων φαραωνικών αιολικών πάρκων, είναι το αναπτυξιακό μοντέλο που προωθείται.

Όμως οι τοπικές κοινωνίες αφυπνίζονται και κινητοποιούνται, κατανοούν ότι δεν είναι προς το συμφέρον τους, η τέτοιου τύπου ανάπτυξη. Τουλάχιστον αν μη τι άλλο, μπορούν έτσι να επιβάλλουν το ρόλο τους ως παράγοντα διαβούλευσης, που δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει ή να παρακάμψει.

Και ένα τελευταίο, αλλά πολύ κρίσιμο: Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θεσμοθέτησε το Μεταφορικό Ισοδύναμο για τους μόνιμους κατοίκους, τις επιχειρήσεις και τα καύσιμα στη νησιωτική Ελλάδα, αίτημα δεκαετιών που επιτέλους έγινε πράξη. Η κυβέρνηση της ΝΔ στον προϋπολογισμό του 2020 δεν έχει μέχρι στιγμής προβλέψει ούτε ένα ευρώ, σε αντίθεση με τα 160 που είχαν εγγραφεί στο ΠΔΕ για το 2019. Ας μας απαντήσουν καθαρά σκοπεύουν να το καταργήσουν;;; Οι νησιώτες περιμένουν σαφείς και ξεκάθαρες απαντήσεις.

 Νίκος Συρμαλένιος

 Βουλευτής Κυκλάδων ΣΥΡΙΖΑ