Το κιβώριο της Εκατονταπυλιανής

Το κιβώριο της Εκατονταπυλιανής χρονολογείται από την εποχή του Ιουστινιανού (527 -565).

Υψώνεται πάνω από την Αγία Τράπεζα του ναού με κίονες και διάτρητα πτυχωτά κιονόκρανα εξαιρετικής τέχνης από την Προκόννησο  της Προποντίδας και με τα άλλα μέρη του μοναδικού αυτού έργου τέχνης από παριανό μάρμαρο.

Κατασκευάστηκε τον 6^ο αιώνα από έμπειρους τεχνίτες του μαρμάρου, που ίσως να ήρθαν στο νησί από την Προκόννησο.

Ελάχιστα κιβώρια σώζονται ακέραια ή αναστηλωμένα. Κιβώρια με θολωτό ουρανό, όπως αυτό της Εκατονταπυλιανής είναι γνωστότερα κυρίως από ζωγραφικές απεικονίσεις, αφού είναι εξαιρετικά σπάνια.

Σύμφωνα με τον Νικήτα Μαγιστρο (10^ος αιώνας), όταν ο στρατηγός Ημέριος εξεστράτευσε εναντίον των Αράβων στην Κρήτη, λόγω θαλασσοταραχής αγκυροβόλησε το στόλο του στο λιμάνι της Πάρου.

Επισκέφθηκε με τη συνοδεία του τον ερειπωμένο ναό και θαύμασαν περισσότερο απ΄όλα το κατεστραμμένο κιβώριο.

Ένας γέροντας, με το όνομα Συμεών, που εμφανίστηκε μπροστά τους, τους διηγήθηκε ότι το κιβώριο το κατέστρεψαν οι Άραβες, όταν προσπάθησαν, χωρίς επιτυχία, να το μεταφέρουν στην Κρήτη.

Το κιβώριο αναστηλώθηκε το 1921 με την εποπτεία του καθηγητή Αδαμάντιου Αδαμαντίου.

Περισσότερα στην μελέτη της αρχαιολόγου Αγγελικής  Δ. Μητσάνη (πρακτικά 1^ου Επιστημονικού Συνεδρίου για την Εκατονταπυλιανή, έκδοση Ι Προσκυνήματος, 1998).