Κέρδη και παγίδες στη νέα συμφωνία διάσωσης της Ελλάδας

 

Συμφώνησαν στο στόχο μείωσης του ελληνικού χρέους, αλλά έχουν αμφιβολίες για …τον τρόπο. ΔΝΤ και ευρωπαίοι εταίροι κατέληξαν στην πρόβλεψη πως το Ελληνικό χρέος μπορεί να μειωθεί στο 124% του ΑΕΠ ως το 2020, με προοπτική να πέσει κάτω και από 110% το 2022, εγκαταλείποντας όμως το στόχο του 120% που αποδείχτηκε ανέφικτος.

Το ΔΝΤ έβαλε νερό στο κρασί του, χαλαρώνοντας το στόχο και αποσύροντας την απαίτηση για νέο κούρεμα, αλλά η διάσταση απόψεων με τους Ευρωπαίους παραμένει και αποκαλύπτεται από τις δηλώσεις της Κριστίν Λαγκάρντ που έκανε λόγο για «δέσμευση των ευρωπαίων εταίρων» πως θα εξασφαλίσουν την επίτευξη των στόχων, και όχι για δέσμευση της Ελλάδας πως θα το καταφέρει.

Και έτσι πάντως, ΔΝΤ και ΕΕ κάνουν -για την ώρα- «σκόντο» στην Ελλάδα αυτομάτως περί τα 8 δισ. ευρώ για την προσεχή οκταετία, θέτοντας όμως και όρους ή προϋποθέσεις για μέτρα ταχείας μείωσης του χρέους στη διετία 2021-2022 (που φαντάζουν όμως μάλλον σαν … «άσκηση επί χάρτου»).

Το πλαίσιο της συμφωνίας προβλέπει σημαντικές διευκολύνσεις προς τη χώρα μας, αλλά και μια νέα σκληρή δοκιμασία για υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα (πάνω και από 4% του ΑΕΠ σταδιακά) που θα καταλήγουν στην πληρωμή του χρέους, χωρίς να εξασφαλίζεται πως θα συντρέχουν και αντίστοιχα υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης που θα διευκολύνουν σε κάτι τέτοιο.

Τα εργαλεία που προσφέρουν στην Ελλάδα οι χώρες της ευρωζώνης και το Eurogroup, προς το παρόν είναι:

- Νέα μείωση των επιτοκίων δανεισμού για λεφτά του πακέτου βοήθειας από την ΕΕ έως 150 μονάδες βάσης (από 2,25% που μας δανείζουν σήμερα σε 0,75%). Αυτό μεταφράζεται σε μια ελάφρυνση περίπου 600 εκατ. ευρώ το χρόνο από τόκους (έως 5 δισ. ευρώ στην οκταετία) που θα έπρεπε να τα πληρώνει η χώρα μας στους δανειστές της.

- Προοπτική μεγαλύτερης μείωσης στο επιτόκιο των δανείων, σχεδόν 0,5 μονάδας πάνω από το euribor, αν και εφόσον όμως η χώρα μας επιτύχει δημοσιονομικά πρωτογενή πλεονάσματα της τάξεως του 4,5% το χρόνο (σχεδόν 9 δισ. ευρώ δηλαδή). Θα είναι η επιβράβευση επειδή με τα πρωτογενή πλεονάσματα αυτά, θα πείσει ότι μπορεί να αποπληρώσει τα χρέη της και ταχύτερα από ό,τι της εζητείτο.

- ΕΚΤ και ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες θα αποδώσουν στη χώρα μας περίπου 60 δισ. ευρώ, εισπράττοντας για ομόλογα που κατέχουν μόνο το (χαμηλό) κόστος αγοράς τους και όχι την ονομαστική αξία που θα έπρεπε να πληρώσει η χώρα μας στη λήξη τους. Μια τέτοια εξέλιξη θα σημάνει «χάρισμα» χρέους ύψους 9,5-11 δισ. ευρώ, αν και η άρνηση μέχρι την τελευταία στιγμή της γερμανικής κεντρικής τράπεζας στη λήψη μιας τέτοιας απόφασης ίσως εγκυμονεί και κινδύνους στην εφαρμογή της.

- Επεκτείνεται η ωρίμανση των διμερών δανείων αλλά και των δανείων από τον EFSF κατά 15 χρόνια. Ακόμη αναβάλλονται οι πληρωμές των επιτοκίων στα δάνεια του EFSF κατά 10 έτη.

- Επαναγορά χρέους από την διεθνή αγορά ομολόγων σε πολύ χαμηλές τιμές (έως 35% της αξίας τους), με κέρδος τα 2/3 του κόστους που θα είχε να πληρώσει το ελληνικό δημόσιο στη λήξη τους. Ο ιδιωτικός τομέας κατέχει ελληνικά ομόλογα αξίας 60 δισ. ευρώ, αλλά αν αγοραστούν στην τρέχουσα τιμή που πιάνουν στην αγορά, δεν θα κοστίσουν πάνω τα 20-25 δισ. και η χώρα μας θα γλιτώσει χρέος 35-40 δισ. Το σχέδιο προβλέπει προνομιακό δανεισμό από τον EFSF για αγορά ομολόγων «κοψοχρονιά», αλλά κινδυνεύει να μείνει «στα χαρτιά» αν οι κάτοχοι των ομολόγων προτιμήσουν να τα διακρατήσουν αντί να τα ξεφορτωθούν, ποντάροντας πως είτε θα ανέβει η αξία τους αν τεθεί σε εφαρμογή ένα κυβερνητικό πρόγραμμα μαζικών αγορών, είτε στο τέλος η Ελλάδα θα τα πληρώσει όλα στο ακέραιο στη λήξη τους με τη στήριξη των εταίρων της, για να αποφύγει τη χρεοκοπία.

Το τελευταίο στοιχείο είναι και το πλέον επίφοβο για τη συνολική συμφωνία, αφού η Κριστίν Λαγκάρντ αποκάλυψε πως το πρόγραμμα πρέπει να ξεκινήσει άμεσα και αν επιτύχει, τότε θα συγκληθεί τα ΔΣ του ΔΝΤ για να ληφθεί η απόφαση επικύρωσης όσων συμφωνήθηκαν στην μαραθώνια συνεδρίαση του Eurogroup. Και η ίδια τόνισε όμως πως «όσο λιγότερο μιλάμε για το θέμα, τόσο το καλύτερο για να μην ανέβουν οι τιμές».

Με ή χωρίς ανάπτυξη πάντως, αν και εφόσον εφαρμοστούν οι συμφωνίες που πρέπει να περάσουν και από 17 κοινοβούλια των κρατών μελών της ευρωζώνης, η χώρα θα πιέζεται για μια δεκαετία ακόμα να επιτύχει πλεονάσματα και το στοίχημα φαντάζει αβέβαιο. Πολλά θα κριθούν από τις αρχές κιόλας του 2013. Μόνο ασφαλές κέρδος φαντάζει όμως ότι προς το παρόν οι δανειστές δεν εγκαταλείπουν προς το παρόν τη συζήτηση και τη μάχη για την αποφυγή της χρεοκοπίας της Ελλάδας.

Οι δηλώσεις των πρωταγωνιστών του Eurogroup

Η Ελλάδα είναι και πάλι «στο δρόμο για ένα βιώσιμο χρέος» δήλωσε η εκτελεστική διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Κριστίν Λαγκάρντ, μετά το πέρας της συνόδου του Eurogroup στις Βρυξέλλες, όπου συμφωνήθηκε η μείωση του ελληνικού χρέους στο 124% του ΑΕΠ το 2020.

«Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ήθελε να διασφαλίσει ότι η ζώνη του ευρώ θα λάβει τα αναγκαία μέτρα για να βάλει την Ελλάδα σε μια βιώσιμη πορεία ως προς το χρέος της. Τώρα μπορώ να πω ότι αυτό έχει γίνει», δήλωσε η Κριστίν Λαγκάρντ κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου, μετά την ολοκλήρωση της συνεδρίασης του Eurogroup.«Ήταν επίπονη, εποικοδομητική, και συλλογική προσπάθεια», δήλωσε επίσης η εκτελεστική διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

«Στο σύνολό τους, τα μέτρα αυτά θα διευκολύνουν (...) μια σταδιακή επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές», επισήμανε η κα Λαγκάρντ, η οποία χαιρέτισε επίσης τη δέσμευση των Ευρωπαίων να φέρουν στο 110% του ΑΕΠ το ελληνικό χρέος το 2022, το οποίο απειλεί να φτάσει το 190% το 2014. «Αυτό αντιπροσωπεύει μια σημαντική μείωση του χρέους με δεδομένη την τρέχουσα πορεία του», συμπλήρωσε η Κριστίν Λαγκάρντ.

Ο πρόεδρος του Eurogroup Ζαν Κλοντ Γιούνκερ στις δηλώσεις του τόνισε πως επετεύχθη μια πάρα πολύ δύσκολη συμφωνία με ουσιαστικές προσπάθειες απ όλους. Εξήρε τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης για την οποία είπε πως μπόρεσε να περάσει πολλές προσαρμογές και αντιμετώπισε το πρόβλημα πολύ σοβαρά και κατέληξε λέγοντας πως η συμφωνία αυτή είναι παράλληλα μια υπόσχεση για ένα καλύτερο μέλλον για τους Έλληνες, για την Ευρωζώνη συνολικά. Ο κ. Γιούνκερ διευκρίνισε πάντως πως η εκταμίευση των επόμενων δόσεων για την Ελλάδα θα ξεκινήσει στις 13 Δεκεμβρίου έπειτα από την έγκριση των άλλων κοινοβουλίων της ευρωζώνης.

Για καθαρά «πολιτική απόφαση» έκανε λόγο και ο Επίτροπος Όλι Ρεν σύμφωνα με τον οποίο η συμφωνία ήταν μια απόφαση τεστ για την αξιοπιστία της Ευρώπης. «Ξέρουμε πως οι Έλληνες έχουν υποφέρει. Η ελληνική κυβέρνηση έχει κάνει ό,τι καλύτερο. Και η ευρωζώνη θα αναλάβει τις υποχρεώσεις της απέναντι στην Ελλάδα» υπογράμμισε ο κ. Ρεν. Ο Επίτροπος Όλι Ρεν στάθηκε στο γεγονός πως το Eurogroup κράτησε 14 ώρες για να καταλήξει όμως σε πολιτικές αποφάσεις που, όπως δήλωσε, «αφαιρούν την ανασφάλεια που είχε η Ελλάδα όλα αυτά τα χρόνια». Και ο κ. Ρεν εξήρε τις προσπάθειες των Ελλήνων και της κυβέρνησης, λέγοντας χαρακτηριστικά πως η συμφωνία κατέστη δυνατή «γιατί η Ελλάδα απέδειξε πως ήταν σοβαρή και μπόρεσε να πάρει τα μέτρα που έπρεπε, μέτρα που αλλάζουν την οικονομία της, το αναγνωρίσαμε και το επικροτούμε. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ελληνική κυβέρνηση θέλει να προχωρήσει το πρόγραμμα και εμείς έπρεπε να το διασφαλίσουμε αυτό»…

Ο Κλάους Ρέγκλινγκ επικεφαλής του EFSF και μελλοντικός επικεφαλής του ESM αναφέρθηκε στην ανάγκη απομείωσης του ελληνικού χρέους, με τα εργαλεία τα οποία θα λάβει η ευρωζώνη ώστε να βοηθήσει την Ελλάδα να καταφέρει να επιτύχει το στόχο της να επανέλθει στις διεθνείς αγορές.